úlla agus piorraí

Deirtear go bhfuil dhá rud do-chomhthomhaiste nuair nach bhfuil aonad tomhais i bpáirt acu.

Mar shampla, chreid na Píotágarásaigh tráth go raibh dlúthbhaint idir an domhan ábharach agus na huimhreacha - is é sin a rá, na cineálacha uimhreacha a bhí ar fáil dóibh sa tréimhse úd i bhforbairt na matamaitice (slánuimhreacha amhail 4, 23, nó 786 agus uimhreacha cóimheasta amhail 3/7, 87/59 nó 9807/34738).

Ach ansin tharla an méid seo...

...agus is amhlaidh gur baineadh stangadh as na Píotágarásaigh agus nár tháinig siad chucu féin riamh as.

Mar ní raibh aon uimhir den chineál 4, 23, 786 nó den chineál 3/7, 87/59, 9807/34738 ann a mbeadh ar a cumas aici fad na líne ? (an taobhagán) a shloinneadh, nó a chur in iúl.

An do-chomhthomhaisteacht ba chúis leis, tá's agaibh.

Deirtear nach bhfuair na matamaiticeoirí faoiseamh sásúil ón ngéarchéim chreidimh chéanna go dtí an naoú haois déag. Faoiseamh de réir an mhana (tríd is tríd): ach an míshuaimhneas faoi rud a bhaint dínn le sainmhíniú sásúil agus beimid sásta glacadh leis gurb ann dó. (I ndáiríre, d'fhéadfaí a mhaíomh - dá mbeadh sé de dhásacht ag an duine - gur mar sin a réitítear gach géarchéim chreidimh eile freisin.)

Mar is eol, cuirtear coinceap na do-chomhthomhaisteachta in iúl sa ghnáthsaol le cuidiú torthaí a samhlaítear go héasca leo gan a bheith ró-éagsúil le chéile.

Déanann úlla agus piorraí an gnó sa Ghearmáin agus sna tíortha mórthimpeall uirthi - tá prátaí ina measc siúd sa phictiúr thuas chun a mheabhrú nach bhfuil an saol chomh simplí céanna.

In ionad piorraí roghnaítear oráistí i saol an Bhéarla, ...cé go bhfuilim, caithim a admháil, ag brath ar fhoinsí taobh amuigh de mo chuimhne féin sa chás seo... splanc thintrí! ...cogar, nárbh iad an chailc agus an cháis nach raibh aonad tomhais dá laghad i bpáirt acu de réir na barúla s'againne?

Sea, is dócha.

Pé scéal é, déarfainn gur ábhar sásaimh é, gan amhras, do sheanmáithreacha oirthear na hEorpa nach n-airítear bonn cosúlachta ar bith idir iad agus buafa (na Seirbigh) nó idir iad agus inneallghunnaí (na Rómánaigh).

D'fhéadfaí na Seirbigh agus na Rómánaigh a mholadh de bharr iad a bheith sásta dul thar fóir leis an gcodarsnacht ar mhaithe le soiléire. Suntasach go leor, áfach, gurbh iad na seanmáithreacha seachas na máithreacha céile ar cuireadh an crann orthu.