Saturday, August 24, 2013

an stair nach raibh...

Hitler á dhíbirt mar eachtrannach neamhdhlíthiúil


An bhfaca sibh fós an scannán gearr ar mhúnla scannáin fógraíochta a dhein mic léinn atá ag freastal ar an Acadamh Scannánaíochta i Ludwigsburg mar chleachtadh. Tá sé faighte viréasach ar fud an idirlín le laethanta beaga anuas agus díospóireacht á spreagadh aige cheana féin faoi fhéinriaradh ceartais. Is cosúil go gcuireann sé an scannán "Minority Report" i gcuimhne do go leor de na tráchtairí, scannán nach bhfuil feicthe riamh agam féin.

Nach ceist í a chuirtear go minic: conas mar a bheadh cúrsaí sa lá inniu dá mba rud é nár tharla an eachtra seo nó an eachtra siúd? An mbeadh na Stáit Aontaithe ann sa lá inniu dá mba rud é gur thit Paul Revere den chapall? Agus dá mba rud é go raibh tíreolaíocht na hÉireann ní ba fhearr ar eolas ag Juan del Águila, an mbeadh an clú céanna ar an mBóinn?

Taispeánann an scannán de chuid na mac léinn Hitler mar gharsún a leagann agus a maraíonn Mercedes é d'ainneoin gur stop an córas uathoibríoch cúnta tiománaí a bhfuil sa charr an carr roimh bheirt chailíní go díreach roimh ré.

Ach san fhíorshaol féin bhí go leor deiseanna ag an gcinniúint teacht trasna ar Hitler. Mar shampla, ba dhuine gan stát Hitler anuas go dtí 1932 agus i gcónaí i mbaol a dhíbeartha dá bharr go dtí gur cheap an Saorstát Braunschweig ina státseirbhíseach é, an tsaoránacht á bronnadh air ag an am céanna.

Tuesday, August 20, 2013

ghin ealaín ealaín...



Ba chumadóir Rúiseach Arthur Lourié a rug na cosa leis amach as an Rúis tar éis na Réabhlóide sa bhliain 1917. B'éigean dó na cosa a bhreith leis arís sa bhliain 1941, as Páras an babhta seo agus na Gearmánaigh ag teannadh ar an gcathair. Am éigin idir an dá linn chum sé píosa ceoil dar teideal Nochtraí Pháirc an Fhionnuisce. Tá sé tiomnaithe do Shéamus Seoige. (Mar is eol daoibh, gan amhras, tá ról lárnach ag Páirc an Fhionnuisce i dTórramh Uí Fhionnagáin.)

Má léann sibh an bhlagmhír seo agus má éisteann sibh leis an nochtraí, tá seans ann go mbeidh sonra ar eolas agaibh nach bhfuil ar eolas ag na Seoigithe feín agus go bhféadfaidh sibh pointí a scóráíl orthu ar an gcéad Lá Bloom eile.

Tá a fhios agaibh cad is Seoigí, nó Seoigithe san uimhir iolra, ann, nach bhfuil? Is iadsan na daoine a labhraíonn i gcónaí le Séamus - sa tuiseal gairmeach, an dtuigeann sibh? - cé go bhfuil an fear céanna ar Shlí na Fírinne le breis agus seachtó bliain anuas.

Mar sin, más Seoigithe cheana féin sibh, ní foláir nó go bhfiafróidh sibh de, "Ar thaitin an píosa ceoil sin leat, a Jim?"

Saturday, August 17, 2013

nuair a ghineann ealaín ealaín...



Ar cuairt dó san Iodáil sa bhliain 1954 tháinig an cumadóir Seiceach Bohuslav Martinů ar na freascónna a phéinteáil Piero della Francesca sa chúigiú haois déag i gcomhair na baislice Prionsiasaí. Fuair sé an tsubtaint iontu de gach ar mhian leis cur in iúl trí cheol: síocháin agus dathanna an nádúir, simplíocht na foirme agus fealsúnacht na hinghlacthachta.

Chum sé Les Fresques de Piero della Francesca sa bhliain dár gcionn d'fhonn an spreagadh a fuair sé in Arezzo a thabhairt chun críche.

Ar éirigh leis?