Sunday, August 8, 2010

na gallóglaigh...

Ar an ábhar, is dócha, go raibh an leabhar seo faoi ainghníomhartha arm na Breataine sa Chéinia le linn na 1950í (le linn ár ré féin, d'fhéadfá a rá, agus a thiarcais, nach raibh siad i bhfad ní ba mheasa agus ní ba líonmhaire ná a cheap mé riamh) le húdar darb ainm Caroline Elkins idir láimhe agam i siopa leabhar le déanaí,

agus go ncleachtar a leithéid fós, tharraing an teachtaireacht san alt seo maolbhreithiúnach, bréagshaonta san IT mo aird uirthi an tseachtain seo. D'fhógair an tUasal Myers rud den chineál céanna go buacach in alt eile ar tháinig mé ar sa BT: go bhfuil borradh tagtha faoi líon na nÉireannach óg atá ag liostáil mar amhais in arm na Breataine. Ní nach ionadh, tá an geilleagar i measc na gcúiseanna, de réir an ailt, agus an fáth nach bhfuil arm na hÉireann ag earcú faoi láthair. Ach sa chéad áit, is ar tóir saoil eachtraigh atá an mhórchuid, mar a mhaíonn siad féin. De réir dochúlachtaí, áfach, beidh drochscéal amach anseo i ndán do fhear nó bhean nó pháiste bocht éigin in áit éigin i gcéin, agus do níos mó ná ceann amháin dar ndóigh, mar thoradh ar an bhflosc chun eachtra céanna. Mar is eol, níl sé de ghnás an ghé sin den scéal a chíoradh.

Nuair a bhíodh ré na frithchogaiochta fós faoi bhláth sa Ghearmáin, le linn na n-ochtóidí mar shampla, ba ghnás do Ghearmánaigh óga a raibh an fonn céanna eachtra orthu dul isteach i Léigiún Coigríochach na Fraince. Bhí aithne agam ar dhuine nó beirt acu sa limistéir chathrach ina raibh mé ag cur fúm ag an am sin. Deirim "duine nó beirt" mar ba amhlaidh go ndeireadh an chéad fhear i dtólamh nár chreid sé scéal léigiúnach an fhir eile! Sórt stádais i measc dreamanna áirithe a bhí i gceist arbh fhiú agus ar chóir, dar leo, é a chosaint ar aon duine nach raibh sé tuillte aige. Dá mba in Éireann é d'fhéadfadh a shamhlú cad a bheadh mar aisfhreagra ar dhuine a gcuirfí bréagmhaíomh na ballraíochta sa Léigiún ina leith: "an Léigiún Mhuire, gan dabht!" Dúirt an chéad fhear gur éirigh sé as faoi dheireadh mar níorbh fhéidir leis an marú a fhulaingt a thuilleadh. Féadaim a rá, áfach, gur sheanchas, mar a samhlaíodh dom, a bhí i gcuid mhaith de na cúntais.

Bhí aithne agam freisin, áfach, ar Ostarach a d'inis dom dá liostáilfeadh duine ón Ostair in arm eachtrach agus dá dtroidfeadh sé i gcogadh mar amhas san arm sin nach bhféadfadh sé filleadh ar an Ostair feasta, ar eagla go ngearrfaí téarma fada priosúin air. Agus is é an dála céanna é ag an Éilvéis.

Is amhlaidh nach bhfuil na tíortha siúd sásta a saoránaigh a bheith i mbun gníomhartha foréigin a n-ordódh rialtas éigin eile dóibh iad a dhéanamhi - i cibé áit agus i gcoinne cibé daoine, dá mba olc maith an chúis. (Ó thaobh na cúise de: i gcás na n-amhas san alt thuasluaite, níl suim ar bith acu sa chúis; tá siad saonta-sásta go leor polaitíocht na hAfganastáine a fhágaint faoi dhaoine eile.) I bhfocal eile, is dual do na stáit siúd gan na gníomhartha foréigin a dhéanfadh amhais, ar a saoránaigh féin iad, a mheas mar codanna den fheidhmiú iondúil gan bhaint leis an dlí a tharlaíonn faoi choim na héide míleata agus a béasanna gairmiúla, ach mar choireanna tromchúiseacha.

Nach gcuirfeadh an dearcadh daingean siúd i gcuimhne nach eachtraí neamhúrchóideacha ar nós eachtraí gasóg a bhíonn i gceist nuair a théann fir óga i mbun na hamhasaíochta? Cuir i gcás, fiú, go bhfuil máthair ón Ostair ag amhas óg ó mBaile Átha Cliath a lámhachann fear nó bean nó páiste éigean san Iaráic, d'fhéadfadh gaolta an duine mharaithe an dlí a chur air san Ostair, nó chuirfeadh na húdaráis an dlí air dá mbeadh an t-eolas agus, dar ndóigh, an misneach acu, agus ghearrfaí téarma fada príosúin air dá mbéarfaí air sa tír sin.

Bhásaigh sean-uncail dom sa Chéad Chogadh Domhanda i gcuan Suvla an amhráin i Gallipoli, mar shampla, - an margadh idir Mac Réamoinn agus rialtas na Breataine ba chúis leis - agus, amhail a lán daoine in Éireann, bhí ni ba mhó ná duine amháin de mo ghaolta ann a chaith an éide chéanna. Is fíor, ar chúis éigin, go dtugann rialtas na hÉireann le tamall de bhlianta anuas aitheantas oifigiúil do na saighdúirí Éireannacha a throid ar son na Breataine. Ach má dhéantar, ní dhéantar a dhath de chuimhneamh ar na daoine a mharaigh - ba amhlaidh a bhí, gan dabht - roinnt de na saighdiúirí sin. Cén fáth nach ndéantar? Tá an liosta de na daoine a mharaigh an tIRA ó 1916 ar aghaidh de ghlanmheabhair, de réir dealraimh, ag an Uasal Myers, mar shampla, ach ní dóigh liom go bhfuil an liosta de na daoine a cuireadh chun báis nó a céasadh ag Éireannaigh a raibh éide na Breataine á caitheamh acu de ghlanmheabhair aige, ná ag aon duine eile nach é.

I ré na faisnéise is dóigh liom nach féidir ach go bhfuil a fhios ag na hamhais Éireannaigh sa tuairisc thuasluaite cad is féidir a bheith ag gabháil lena mbeidh i mbun acu amach anseo. Ar aon nós, ní dóigh liom go nglacfaí leis dá maídís a mhalairt.

4 comments:

  1. Tá sé níos éasca dul in arm tíre eile ná arm na hÉireann.

    ReplyDelete
  2. An tá meon an-neamhbhuartha ag na hógánaigh - ar nós cuma liom atá sé, i ndáiríre - agus iad ag tabhairt faoi.

    ReplyDelete
  3. "Tá post ag teastáil uathu"

    Cruthaíonn an córas caipitleachais dífhostaíocht, agus is é do rogha dífhostaíocht a sheachaint ná daoine i gcéin a dhúnmharú ar son chlár oibre caipitlíoch.

    Oscailt súile dom an bhlagmhír seo Ormondo. Go raibh maith agat!

    ReplyDelete