nuacht an lae ó rnag le tras-scríbhinn uaimse...

Dhein mé tras-scríbhinn de nuacht an lae inniu. An nuacht is déanaí atá ann agus cuireann daoine suim ina leithéid gan go mbíonn spreagadh ar leith ag teastáil.

Dá gcuirfí mp3 agus tras-scríbhinn ar fáil go sciobtha gach lá bheadh go leor daoine sásta an nuacht a léamh agus a chloisint as Gaelainn. I dteannta le gluais bheag. De réir a chéile, bheadh na focail reatha nuachta á bhfoghlaim acu. Agus duine ag tabhairt faoin rud go leanúnach, ní bheadh an tras-scríbhinn de dhíth air nó uirthi a thuilleadh tar éis bliana nó mar sin.

D'fheadfadh daoine clárú agus d'fhéadfaí an dá chomhad (mp3 agus pdf) a sheoladh i ríomphost chucu. D'fhéadfaidís an pdf priontáilte a léamh agus an mp3 a chloisint ar a slí abhaile sa bhus nó sa traein. Nó b'fhéidir go mbeadh ipad nó a leithéid acu. Ceithre nó cúig nóiméad in aghaidh an lae. Ag éisteacht leis an nuacht a bheadh ag teastáil uathu ar aon chaoi. Agus an teanga á sealbhú acu gan dua ró-mhór.

Agus lucht éisteachta agus léimh na meán Gaelainne ag dul i méid... agus is gné thábhachtach eacnamaíoch an ghné dheireannach sin.


Comhad-mp3 ar fáil faoin nasc seo: http://www.box.com/s/8dm91aej6bfvlrnu3g2s
Mar chomhad-pdf ar fáil faoin nasc seo: http://www.box.com/s/qly0on4ziu0ntk4g40vr


"Tá sé ina chlampar arís inniu i bpríomhchaithair na hÉigipte Caireo idir póilíní agus lucht léirsithe. Tá tuairiscí go bhfuil duine amháin maraithe ansin. Tá na mílte cruinnithe i gcónaí i gcearnóg Tahrir sa chathair don ochtú lá as a chéile inniu agus iad ag cur in aghaidh an fhir a cheap údaráis mhíleata na tíre le bheith ina phríomh-aire, sin é Kamal Gansuri. Gheall Kamal Gansuri inné go gcuirfeadh sé rialtas iomlán le chéile le freastal ar phobal na tíre uilig, a deir sé. Ach tá léirsitheoirí ag éileamh anois go gcuirfí ar atráth na toghcháin phairliminte atá ceaptha tosú arú amárach san Éigipt. Níl aon mhuinín ag go leor de phobal na hÉigipte as Kamal al Gansuri mar gur raibh sé ard go maith i réimeas an iar-uachtaráin Hosni Mubarak. Réimeas, ar ndóigh, a cuireadh de dhroim seoil san Éigipt i mí Feabhra seo caite

Tá sé fógraithe ag an Vatacáin go mbeidh nuinteas nua an Phápa chun na tíre seo ag cur faoi anseo. I ráiteas inniu ó phreas-oifig na Vatacáin deirtear gurb é an Gael-Mheireacánach, an Moinsíneoir Charles Brown, an nuinteas nua an Phápa go hÉirinn, dhá bhliain déag agus daichead d'aois atá sé. Ní fear é seo a bhfuil taithí aige i seirbhís eachtrach na Vatacáine, ó naoi déag nócha ceathair tá sé ag obair sa Vatacáin,áit ar thosaigh sé ag obair ansin faoi stiúir an Chairdinéil Josef Ratzinger ag an am, an Pápa Beinidict a Sé Déag anois. Beidh an Moinsíneoir Brown ag maireachtáil anseo le linn a thréimhse mar nuinteas chun na tíre. Cé go bhfuil sé socraithe ag an rialtas anseo Ambasáid na hÉireann chun na Vatacáine a dhúnadh.

Tá Eithne Kenny, máthair an Taoisigh Enda Kenny, théis (tar éis) bháis. I ráiteas ó sheirbhísí eolais an rialtais a tugadh an t-eolas seo inniu agus beidh socraithe a sochraide á dtabhairt, a dúradh, nuair a bheidh siad déanta. Tá a gcomhbhrón curtha in iúl ag an rialtas don Taoiseach agus dá mhuintir ina mbris. Beidh tuilleadh faoi seo ar nuacht an iarthair.

Tugadh le fios inniu ag aonach mór jabannaí atá ar siúl an deireadh seachtaine seo san RDS i mBaile Átha Cliath go bhféadfadh céad go leith míle jab a bheith ar fáil in iarthar na hAstráile sna cúig bhliana atá romhainn. Go bhfuil borradh mór a bheith faoi thionscal na mianadóireachta in iarthar na hAstráile. Tá cúrsaí eacnamaíochta ar fud na tíre thar a bheith folláin anois ar na saolta seo agus dá réir iad ag iarraidh oibrithe oilte ó thar lear le dul ag obair ansin. De bharr cúrsaí a bheith chomh dona sa bhaile agus gan mórán cosúlachta ann go dtiocfadh aon fheabhas go sciobtha tá suim ar leith á léiriú ag na mílte as an tír seo dul ag obair anois san Astráil.

Caithfidh cáiníocóirí na tíre seo os cionn míle milliún euro a chur isteach in Irish Life & Permanent ó tharla nár éirigh leis an gcomhlacht sin an rannóg árachais saoil atá acu, Irish Life, a dhíol. I ráiteas ón Roinn Airgeadais deirtear gur chuir siad in iúl do Irish Life & Permanent nach raibh aon cheann de na tairiscintí a fritheadh (fuarthas) ar an rannóg árachais saoil ansin feiliúnach ag an tráth seo agus dá réír sin nach bhféadfaí glacadh leo. Go dtí seo tá dó pointe seacht míle milliún euro curtha isteach ag an státchiste in Irish Life & Permanent. Ach teastaíonn ó cheithre mhíle milliún caipitil fós uatha le chur in aghaidh droch-iasachtaí. Bhí súil go dtiocfadh an t-airgead sin as díol Irish Life ach chlis ar an ndíol sin agus fágann seo anois gurb iad lucht íoctha cánach na tíre a chaitheas íoc as seo.

Tá na húdaráis sa Phacastáin á mhaíomh go ndeachaigh dhá héileacaptar le NATO isteach go iarthuaisceart na tíre as an Afganastáin agus gur ionsaigh siad ionad seiceála míleata ansin in aice na teorann. Deirtear gur maraíodh sé dhuine dhéag saighdiúir san ionsaí agus gur goineadh ceathrar eile. Dúirt úrlabhraí thar ceann fhórsa idirnáisiúnta NATO sa réigiún go rabhadar ar an eolas faoi seo ach nach bhfuil sé soiléir céard a tharla, a dúradh, agus go bhfuil siad fós ag fiosrú an cháis.

Tá comhairle eacnamaíoch an chonartha Arabaigh le teacht le chéile inniu i gCaireo na hÉigipte agus beidh airí gnóthaí eachtracha ó thíortha an chonartha le dul i mbun cruinnithe ansin amárach lena mheas ar cheart smachtbhannaí a chur i bhfeidhm in aghaidh Siria de bharr an chlampair sa tír sin agus na droch-chaoi a bhfuil údaráis na tíre ag caitheamh leis na daoine. De réir na dtuairiscí, mharaigh na fórsaí slándála os cionn scór duine i Siria arís inné le linn léirsithe in aghaidh réimeas an uachtaráin Bashar Al-Assad. Ar na smachtbhannaí atá á meas tá cosc ar thrádáil earraí áirithe le Siria, chuirfí ar cheal eitiltí tráchtála chun na tíre agus, freisin, chuirfí deireadh luath leis an ndeileáil a dhéantar le banc ceannais Siria."

an pholainn, an úcráin agus an dóchas...

Mar is eol daoibh, tá an cáiliúchán do Chraobhchomórtas Sacair na hEorpa bainte amach ag foireann sacair Phoblacht na hÉireann.

An cuimhin libh an uair dheireannach a tharla a léithéid?

Má bhreathnaítear ar an bhfíseán feictear an slua taobh thiar den chúl. Go díreach san áit sin a raibh mise an lá céanna. Lá stairiúil a bhí ann agus níor chreid éínne sa bhliain 1988 go dtarlódh a leithéid.

Tá súil agam go mbeidh iontas dearfach eile i ndán dúinn sa Pholainn agus san Úcráin an bhliain seo chugainn.

Meelitus!! Poblacht na hÉireann 0, Poblacht na hEastóine 5...

Nílim ach ag magadh fúibh, gabhaigí mo leithscéal. (Bhuel, tá súil agam gur ag magadh fúibh atáim.)

An barrscór a bheadh sa mhéad thuas nó scór aislingiúil? Ní barrscór do fhoireann na hÉireann a bheadh ann níos déanaí tráthnóna inniu, ar aon nós.

D'fhógair traenálaí sacair fhoireann náisiúnta na hEastóine Tarmo Rüütli an tseachtain seo caite go raibh foireann den chéad scoth ag Giovanni Trapattoni. Ós rud é gur traenálaí reatha fhoireann na hÉireann é an Trapattónach feiceadh dom gurbh fhéidir gurb í an fhoireann ó Chríocha Fáil a bhí ar cuairt ag an am sin san Eastóin a bhí i gceist aige.

Ní "foireann den scoth" go díreach a dúirt sé ach "foireann aislingiúil". Níl aon aistriúchán ag focal.ie don téarma Béarla a cumadh tráth den saol le haghaidh fhoireann náisiúnta cispheile na Stát Aontaithe.

Baintear úsáid as "Dream Team" sa Ghearmáinis níos minice ná as an aistriúchán "Traummannschaft", is dócha.

Ar aon chaoi, an bhfuil a fhios agaibh cad is brí le meelitus?

Bhuel, ní galar atá i gceist ach focal as an Eastóinis. "Plámás" is brí leis.

Ní féidir a rá gur éirigh leis an bplámás an Aoine seo caite.

08.11.1939: ná déantar dearmad de Georg Elser (IS)...

Ba fhear oibre Elser a raibh baint aige leis na Cumannaigh ar feadh tamaill bhig. Dhiúltaigh sé an chuirtéis Hitler a thabhairt nuair a ghabh na Naitsithe an chumhacht.

I monarcha uaireadóra ar feadh tréimhse agus, ina dhiaidh sin, i monarcha armatúr a bhíodh obair aige. San áit dheireannach nochtadh dó go raibh cogadh á ullmhú ag Hitler.

Tar éis Comhaontaithe München sa bhliain 1938 bhí sé cinnte de go raibh Hitler ar a shlí isteach i gcogadh mór agus chinn sé é a stopadh.

Fuair sé obair i gcairéal chun teacht ar phléascáin agus ansin bhog sé go München. Théadh sé gach tráthnóna chuig an Bürgerbräukeller, théadh sé i bhfolach ann go dtí go mbíodh gan duine eile imithe agus ansin théadh sé i mbun oibre. Taobh istigh de 30 lá bhí an buama i bhfolach in bpoll a thochail sé sa philéar taobh thiar den ardán.

B'fhada gur tugadh an t-aitheantas a bhí tuillte aige do Georg Elser sa ré iarchogaidh sa Ghearmáin. Ba é scannán a dhein Klaus-Maria Brandauer sa bhliain 1989 a chuir Georg Elser faoi bhráid pobail leathan faoi dheireadh.

Ach anuas go dtí na blianta beaga féin ba ar éigean a cuireadh Elser riamh ar chomhchéim leis na daoine eile a dhein iarracht deireadh a chur le ré Hitler.

Go díreach tar éis an chogaidh bhí ráflaí ag dul thart gur chomhcheilg de chuid na Sasanach nó na Naitsithe féin a bhí san ionsaí ar Hitler agus deineadh neamhaird ar chás Elser dá bharr. I dtús na seascaidí, ansin, thángthas ar cháipéisí de chuid an Gestapo, taifid an cheistithe a bhí déanta acu ar Elser agus dheimhnigh na cáipéisí siúd an leagan den scéal atá inste agam thuas.

Fós féin, bíonn drogall éigin ar bhunaíocht na Gearmáine an t-omós céanna a thabhairt do Georg Elser agus a thugann siad do Claus Schenk Graf von Stauffenberg agus na comhchealgairí uaisle eile a dhein iarracht Hitler a fheallmharú ar an 20ú lá de Iúil, 1944.

Tá sé ráite nach ndeachaigh grúpa Stauffenberg i mbun gnímh go dtí go raibh an dochar déanta agus an cogadh caillte agus nach raibh fúthu ach margadh a dhéanamh leis na Comhghuaillithe lena gcuid féin a tharrtháil. Ní iomlán na fírinne é sin, áfach, ná a leath di. Bhí Elser, áfach, gníomhach ón tús.

Cén fáth, mar sin, a bhfuil Georg Elser in áit na leathphingine?

Bhuel, d'ainneoin a mbíonn le feiscint ar an dromchla, is dóigh liom, i ndeireadh an lae, gur sochaí í an Ghearmáin a bhí riamh anall go dian céimlathach. Agus, de bharr sin, ní ceadmhach do fhear beag an domhan a tharrtháil.

"Die Erlósung kommt von oben, nicht von unten."

08.11.1939: ná déantar dearmad de Georg Elser...

Ba bheag nár chuir Georg Elser deireadh le beatha agus le ré Adolf Hitler ar thráthnóna an 08.11.1939 nuair a phléasc an buama ama a bhí curtha i bhfolach aige sa cholún taobh thiar den phódiam sa Bürgerbräukeller i München. Bhí Hitler i láthair an tráthnóna céanna chun óráid a thabhairt agus an Hitlerputsch a tharla cothrom an lae sin agus an lae dár gcionn sa bhliain 1923 á chomóradh ag na Naitsithe.

Ar an drochuair, d'fhág Hitler an tábhairne ní ba luaithe ná mar a bhíothas ag súil leis. De bharr na drochaimsire níor thaistil sé ar ais chuig Beirlín san eitleán, mar a bhí socraithe roimh ré, ach ar an treain.

Gabhadh Georg Elser an tráthnóna céanna agus é gar do theorainn na hEilvéise ag déanamh iarrachta éalú thairis. Cuireadh chun báis é ar ordú Hitler ag deireadh an chogaidh i nDachau.

Guy Fawkes agus Jud Süß: an bheirt bhead-ghaidhs...

Is é atá sa dara pictiúir thuas ná an póstaer a d'fhógair an scannán míchlúiteach a dhein Veit Harlan sa bhliain 1940 mar scannán boilscearachta frith-Ghiúdach do na Naitsithe.

Guy Fawkes é an duine sa phictiúr ar bharr na míre seo. Má ba bhead-ghaidh na Naitsithe Jud Süß tráth dá raibh sa Ghearmáin, is bead-ghaidh fós Guy Fawkes in áiteanna áirithe eile.

An dóigh libh gur íomhá fhrith-Chaitliceach í nó an spraoi lán-neamhúrchóideach a bhíonn i gceist agus Guy Fawkes á dhó ar bharr tinte cnámha le linn Guy Fawkes Night?

Nach mbainfeadh an chosúlacht idir an mbeirt thuas siar asat fós féin?

Uirlis bolscaireachta ar baineadh úsáid aisti le dul i gcion ar mheon an phobail i leith lucht creidimh eile chun an lucht siúd a dhíshealbhú agus a chur faoi chois. Hmmm... cé acu atá i gceist agam anois?

Agus i bhfianaise a bhfuil ráite thuas, an dóigh libh gur rogha mí-ámharach an masc seo mar shiombail na gluaiseachta atá ag léirsiú faoi láthair in aghaidh an chaipitleachais?

Ach cad atá an masc féin ag smaoineamh agus aoibh go dtí na cluasa air? (Ní Jud Süß ná Guy Fawkes mé ach masc le miongháire air agus sáróidh an tuiscint don ghreann na baincéirí féin?)

Go tsáraí sí.

idir dhá chrith na sleá...

De réir an tseanfhocail is é an rud is annamh is iontach. Ach an ionann sin agus a rá gur rud iontach gach rud annamh?

Cíbé ar bith tá alt le Fiontán Ó Tuathail san IT inniu ar fiú é a léamh. "Cén fáth a raibh Shakespeare chomh do-ghabhála sin?" an teideal.

 Liam Luaineach ag ainliú idir dhá chrith na sleá?

Pléann sé ar dtús leis na teoiricí comhcheilge i dtaobh fhíor-údaracht na saothar cáiliúil agus maíonn sé nach raibh taobh thiar díobh agus iad á gcur faoi bhráid an phobail ar dtús ach snobaireacht an uasaicme agus iad gan a bheith sásta glacadh leis go raibh fear ón meánaicme in acmhainn a leithéid de shaothair a chruthú.

Ach is é an léamh ar Shakespeare mar ealaíontóir éalaitheach i ré ghuaiseach an tuairim is úire agus is suimiúla a nochtann Ó Tuathail san alt, dar liom.

Dealraíonn sé Liam Luaineach leis na healaíontóirí a mhair le linn ré Stalin san Aontas Sóivéadach. Níor mhóir dóibh siúd a bheith de shíor ar a ndícheall ag iarradh iad féin a choimeád beo agus a bheith ina n-ealaíontóirí cruthaitheacha ag an am céanna. Ritheann na haimneacha Shostakovich agus Prokofiev (a fuair bás ar an lá céanna a ndeachaigh Stalin féin amach ar Shlí na Fírinne) láithreach bonn liom.

Mar is eol bhí Banríon Eilís I Shasana i mbun na Caitlicigh a dhíothú ag an am agus más fíor é go raibh Shakespeare ag ainliú idir an seanchreideamh agus an creideamh nua ní nach ionadh go raibh sé ar a dhícheall nach dtiocfadh a leithéid go ró-shoiléir chun solais ina shaothair. Go mór mór ó bhí daoine a raibh baint aige leo curtha chun báis ag an gCoróin.

Agus má chuimhnítear ar an modh básaithe barbarach a bhíodh i bhfeidhm i Sasana ón mbliain 1341 anuas go dtí an 18ú haois ní deacair a shamhlú - má tá bunús le teoiric an Tuathalaigh - go raibh imní agus scéin fite fuaite i bpróiseas cruthaitheach de chuid Shakespeare.

Nach íorónach an rud é dá mbeadh an drogall traidisiúnta a bhíonn ar Shasanaigh plé leis an taobh gruama dá stair féin ar an gconstaic ba mhó dóibh chun teacht ar léargas cruinn ar an bhfile is cáiliúla dá raibh riamh acu?