Cath Ghleann Ghlas na Feá

Whiskyschlacht zwischen Schotten und zwei Schwaben aus Glen Buchenbach (Gleann Ghlas na Feá)

Más annamh féin a fhliuchann drúcht Mhagh Fáil mo bheola na laethanta seo thug mé an leabhar na cianta ó shin nach dtaobhóinn feasta an deoir is bídí amuigh mura mbeadh an séala ar an mbuidéal ag dearbhú gurbh in úrbhroinn íon chríocha Gael a gineadh agus a tugadh chun aibíochta í.

Ach cad is fiú séala sa lá inniu má cheadaíonn an dlí go gcuirtear ag feidhmiú mar dhallamullóg é?

Dona go leor go bhfuil sú oirirc gaelach na heorna á chópieáíl i dtíortha nach tíortha gaelacha iad ach mar bharr ar an donas tá sé de dhánacht ag lucht siúd a dhéanta le tamall anuas focail ghaelacha a sciobadh agus a chur ar lipéad an bhuidéil i dtreo is go gcreidfidh na tomhaltóirí go bhfuil an leacht istigh chomh gaelach le Gleann Fhiodhaich nó le Gleann an Dá Loch féin.

Agus de bharr an tionchair a d'fhéadfadh an cur i gcéill a bheith ar iompar ceannaigh na dtomhaltóirí agus ar an ioncam ó dhíolacháin tá laochra na hAlban ar an mblár catha faoi láthair chun ár n-uile-oidhreacht a chosaint.

Glen Buchenbach an t-ainm a thugann drioglann sa Ghearmáin ar an uisce beatha atá á tháirgeadh aici le roinnt blianta anuas agus tá úsáíd an fhocail gleann san ainm ina cnámh spairne idir Cumann Uisce Beatha na hAlban (SWA) agus an drioglann. Tá an cás os comhair na cúirte faoi láthair.

Is san áit Berglen (“Na Sléibhte Beaga”) atá an drioglann Waldhornbrennerei (Drioglann Choirn Coille) lonnaithe agus is biotáillí as silíní, as úlla, as piorraí Liam, as airní agus as torthaí de gach uile shórt a dhéantar inti ó dhúchas. Cúpla bliain ó shin tháinig an smaoineamh chuig na beirt deartháireacha Klotz, ar leo an drioglann, go bhféadfaidís triail a bhaint as uisce beatha a dhéanamh.

Cuireann Cumann Uisce Beatha na hAlban (SWA) i leith na ndeartháireacha Klotz mí-úsáid a bhaint as glen i dtreo is go gcreidfidh na tomhaltóirí gurb as an tír as a dtagann Glenfiddich agus Glenmorangie dá n-uisce beatha féin agus go sáraíonn sin an dlí trádmharcanna. De réír an dlí sin níl téarmaí inchláraithe mar thrádmharcanna a bhféadfadh a bheith mar chuspóir acu dallamullóg a chur ar thomhaltóirí i dtaobh chineál agus mhianach an táirge agus i dtaobh na tíre inar deineadh é.

Níor éirigh leis an SWA sa Landgericht (cuairt chuarda) in Hamburg bac a chur ar an drioglann glen a úsáid san ainm ach níor mhaith leis an gcúirt sin breith a thabhairt ar an gcuid den chás a bhaineann le dlí eorpach agus is féidir mar sin gur sa chúirt eorpach a thabharfar an bhreith dheireannach.

Deir na deartháireacha go bhfuil an téarma glen le feiceáil i logainmneacha i mórán tíortha ar fud na cruinne - fiú amháin sa tSualainn, deirtear! - agus nach bhfuil sainbhaint ag glen leis an Albain. Dá bhrí sin ní féidir go bhfuil cur i gcéill i gceist. 

Is é gur binne leo Glen Buchenbach ná Buchenbachtal ó thaobh na fuaime de, is dócha.

Agus ní réadúil nó ionadaíoch an dallintinn a shamhlaíonn an SWA leis an ngnáththomhaltóir nach mbeadh in ann a aithint ar an lipéad gur uisce beatha as an nGearmáin Glen Buchenbach dar leis na deartháireacha.

Is cosúil nach eol do na deartháíreacha stádas oifigiúil na dallintinne samhlaithe seo atá geall le bheith faoi chosaint ar na hoileáin atlantacha i dtaobh aon ní a bhaineann leis na teangacha ceilteacha.

Agus ós í an mhí-úsáíd a bhaintear as míchruinneas i dtaobh dhúchas agus stair an uisce beatha atá idir chamáin acu, d'fhéadfadh ár gcairde ón Albain súil ghrinn a chaitheamh ar a shuímh idirlín féín ó am go chéíle.

Ar aon chuma, tá réíteach na faidhbe agam: dá bhfillfí ar na hainmneacha fiordhúchasacha ní bheadh sé chomh héasca céanna do lucht na haithrise aithris a dhéanamh orthu.

na páistí dintiúir...

Dílleachtaí agus páistí le tuismitheoirí colscartha don chuid ba mhó a bhíodh i gceist. Thógadh na húdaráis óna muintir iad agus ba mhinic a chuiridis ar ceant ar mhargaí dintiúir iad. Tugadh páiste do cibé teaghlach a d'éiligh an costas coinneála ab ísle ón stát.

Go hiondúil ba ar fheirmeacha a chuirtí chun oibre iad mar sheirfigh a bheadh i mbun oibre éigeantais. Agus is ar éigean a fuair aon duine díobh an phingin rua féin mar phá nó mar airgead póca.

Le cois an dúshaothraithe ba mhinic a thugtaí drochíde dóibh agus a d'fhulaing siad mí-úsáid ghnéis.

Meastar go raibh na céadta mílte de na páistí dintiúir seo ann anuas go dtí na 1970í féin. Sa lá inniu meastar go bhfuil idir 15,000 agus 25,000 fós ina mbeatha agus, ní nach ionadh, fadhbanna síceolaíocha ag go leor acu.

B'fhada an tsochaí ag tabhairt neamhairde ar an gcúis náire agus an chluas bhodhar á tabhairt ag na polaiteoirí don ábhar geise seo. Bhí an chuma ar an scéal go rabhthas ag iarraidh an cás a chur ar an méar fhada go dtí go mbeadh gach duine de na páistí dintiúir ar shlí na fírinne.

Ach is cosúil anois gur éirigh leis an bhfeachtas a bhí ar bun le blianta anuas a raibh mar chuspóir aige cúiteamh airgid a bhaint amach do na páistí dintiúir. D'ainneoin nach beag líon na bpolaiteoirí a mhaígh go raibh drogall orthu ar eagla go mbunódh a leithéid nós contúirteach - nó fasach mar a deir an lucht dlí – táthar ag súil leis go mbronnfaidh parlaimint na hElvéise ag deireadh na míosa seo €23,000 ar gach duine de na páistí dintiúir, nó Verdingkinder mar a thugtar orthu san Eilvéis.

meath na seanfhathach thall agus abhus...

Tá an dá pháirtí mhóra in éineacht - Fianna Fáil agus Fine Gael - tar éis níos lú ná 50% de na vótaí a fháíl i gcéad chomhaireamh an olltoghcháin 2016. An gá gur ábhar iontais é sin?

Má chuirim an dá stát a bhfuil dlúthbhaint agam féin leo i gcomparáid le chéíle is léir go bhfuil a mhacasamhail - nó geall leis - ag tarlú i dtíortha eile freisin. Tá seanfhathaigh na polaitíochta ag crapadh. Thall is abhus.

Ag tús na 1980í bhí an tseanréim fós i bhfeidhm agus sa Ghearmáin níor dheonaigh an dís mhór - na Daonlathaithe Sóisialta (SPD) agus na Daonlathaithe Criostaí (CDU/CSU) ach 13% den phíog do dhreamanna eile. In Éirinn fuair na Cairde Cathartha in éineacht 84.4% den vóta.

Le tamall de bhlianta anuas tá athrú an-mhór tagtha ar an scéal. Faoi 2009 sa Ghearmáin agus faoi 2011 in Éireann ní bhfuair ceachtar den dá pháirtí mhóra sciar ní ba mhó de na vótaí ná na dreamanna eile tógtha le chéile.

Cé gur tháing biseach ar líon na vótaí a fuair na Daonlathaithe Críostaí sa Ghearmáin an babhta deireannach (2013) - agus tá cruth níos measa ar na pobalbhreitheanna le tamall anuas arís - tá cúrsaí in Éirinn ag dul sa treo céanna agus mar a bhí siad in olltoghchán na bliana 2011.

Agus cad a tharlaíonn i ndeireadh thiar? In ionad rogha na díse buanchomhrialtas mór na díse? 

D'fhéadfaí a rá go bhfuil blaiseadh den rud sin againn sa Ghearmáin le breis agus 10 mbliana anois.