Silvesters Feuerwerk

Erhebt den Blick zum Himmel

Zur Vergangenheit

is aistear gach aistriúchán...

Ar eagla go mbeadh míthuiscint ann i dtaobh an teidil, 

is ag tagairt do fheabhas na scéalta féin agus do theideal 

an leabhair - Die besten deutschen Erzählungen

 - as a roghnaíodh iad atá "Ausgewählt / Den Scoth".

Is spéisiúl an gnó an t-aistriúchán. Ach, a thiarcais, nach saothrach é!

Ar an leibhéal is simplí tá na focail aonaracha, na focail loma. Más crann atá sa bhunleagan - i ngnáthchomhthéacs an fhocail sin, is é is dóichí gur leor Baum don léitheoir i mBeirlín an lae inniu, nó go mba leor arbor don léitheoir sa tSean-Róimh féin, chun an bhrí cheart a thabhairt leo.

Os a choinne sin, bíonn cinneadh le déanamh i gcónaí i gcás téarma stairiúil nach n-úsáidtear sa ghnáthchaint a thuilleadh. Sa scéal Przemysl le Christoph Ransmayr bhí an focal Fuhrknecht le haistriú agam. Is seantéarma é nach bhfuil in úsáid sa Ghearmáínis leis na cianta. D'fhéadfadh Gearmánach óg buille faoi thuairim a thabhairt ar bhrí an fhocail i bhfianaise na gcomhpháirteanna Fuhr, atá baint aige le tiomáint nó le ualach, agus Knecht, a chiallaíonn giolla. Giolla cairteora nó oibrí feirme ba ea Fuhrknecht fadó agus thug mé scológ air.

Thug mé tábhairne biotáille ar Branntweiner sa scéal céanna, ar thábhairne é a mbíodh amháin biotáille ar fáil ann ach nach ann dá leithéid (agus don téarma ach chomh beag) thall nó abhus le fada an lá. Ní fheilfeadh, mar shampla, síbín (go bhfóire Dia!) mar aistriúchán ar Branntweiner, nó Branntweinschenke.

Sa scéal Ióna, mar shampla ní raibh drogall ar bith orm - más maith olc sin! - cruth Gaelach a chur ar ainm (Aimití) agus logainm (Gat-Hefer), nár tháinig mé ar an leagan Gaelach díobh áit ar bith, ar an ábhar gur cleachtas iondúil é na hainmneacha sa Bhíobla a ghaelú ar an dóigh seo.

Níor aistrigh mé leithéidí Ringplatz nó Frankfurter Allee tríd síos mar níor mheas mé go raibh feidhm eile acu (feidhm mheafarach, mar shampla) seachas ainm sráide nó cearnóige éigin a chur in iúl.

Is é an focal is mó a bhain éiric an aistrúcháin asam ná Verzicht. Ar an drochuair dom is é an teideal ar an ngearrscéal is faide sa bhailiúchán, mar atá Der Verzicht / An Staonadh. Is minic nach amhail pointe scoite an focal i dteanga amháín ar mian leat a leagan comhfhreagach a aimsiú mar phointe scoite sa spioctheanga (murab ionann agus i gcás crann/Baum) ach gur fearann céille an focal nach bhfuil focal ar fáil sa sprioctheanga a chlúdaíonn an fearann céille céanna. Ba d'aon turas a roghnaigh mé scéalta nach raibh aistrithe go Béarla cheana féin, ach, i ndeireadh na dála, i gcás scéil nó dhó - ina dteannta Der Verzicht - tháínig mé ar aistriúchán i mBéarla díobh. Tugtar The Renunciation ar Der Verzicht sa leagan Béarla a chonaic me i gclár an leabhair ar an idirlíon ach ceapaim féin, agus an focal céanna níos mó in aghaidh an lae de dhlúth agus d'inneach ionam le breis agus triocha bliain anuas, gurb é An Staonadh an t-aistriúchán is beaichte, cé nach beacht é sa dóigh atá Baum beacht nuair a aistrítear crann. Ach mura mian leat dul i muinín abairt timchaintí (i saothar liteartha!) gach uair a nochtann focal dá leithéid chugat, ní mór glacadh leis go bhfuil teorainneacha ann agus go bhfuil tú go díreach tar éis ceann díobh a shroicheadh. Agus is breá an focal Verzicht mar sholaoid den chruachás do-fhuascailte sin nuair nach mbíonn aistriúchán cruinn ar fáil sa sprioctheanga: man muß eben verzichten!

"Tuigim na focail...  ach m'anam don diabhal má thuigim na smaointe!"

Má tá éirithe leat dul de dhroim bacainní na bhfocal aonarach, is é atá romhat ansin ná criocha na smaointe anaithnide, críocha na smaointe do-thuigthe fiú.

Ní hionann cineál na smaointe anaithnide a deirim anseo agus cineál na smaointe siúd nach dtuigfeá agus Einstein ag trácht ar Theoiric Ghinearálta na Coibhneasachta ina chanúint Ghearmánach dhúchais (canúint na Suáibe), nó i mBéarla.

Loighic shimplí chasta an ghnáthshaoil atá i gceist agam anseo agus an éagsúlacht agus an coimhthíos gan choinne a nochtann chugat an túisce a théann tú i dtaithí ar thíortha eile agus a litríocht. Is é an t-údar is túisce a rithim liom i dtaca leis seo - cé gur i mBéarla a scríobhann sé  - ná Chinua Achebe, ar bronnadh  Friedenspreis des Deutschen Buchhandels na bliana 2002 air. 

Scríobhadh na gearrscéalta sa leabhar Ausgewählt / Den Scoth sa ré a tháinig go díreach tar éis an chogaidh. Cé go raibh droim laimhe tugtha ag na scríbhneoirí i gceist do ghnéithe áirithe den Ghearmánachas, na drochghneithe siúd a bhí tagtha chun cinn sa Tríú Ríocht ach go háirithe, ba Ghearmánaigh go smior iad mar sin féin. Agus bhí loighic shainiúil agus córas smaointe an ghnáthsaoail, an tsaoil laethiúil Ghearmanaigh, de dhlúth agus d'inneach iontu riamh.

I bhfianaise a raibh den chultúr "Meiriceánach" ag brú isteach ar gach taobh, óna seascaidí ar aghaidh ach go háirithe, d'fhéadfá a rá gurbh iad na scríbhneoirí seo an ghlúin dheireannach a tharraing as tobar íonghlan an Ghearmánachais gona focail, friotail, modh cainte agus modh smaointe. Agus dá mhéad an t-athrú atá tagtha ar an saol is é a raibh ann roimh theacht ann don domhandú fós an bhunsraith ar a seasann glúin an lae inniu.

I gcás tíre iasachta ar bith is é an bealach is fearr tuiscint a fháil ar chóras smaointe mhuintir na tíre sin ná scoth na litriochta ón tír a léamh, go haireach agus go minic.

Ausgewählt / Den Scoth: Mar Kindle (mobi) ar Amazon anois...

Tá an leagan don Kindle ar fáil láithreach ar Amazon...

Mazel Tov? "Ausgewählt / Den Scoth" ar Barnes & Noble...

Tá an leabhar nua ar fáil anois ar shuíomh Barnes & Nobles. Caithfidh mé a rá gur breá liom an cur i láthair snasta ar an suíomh seo.

Cé nach bhfuil an leabhar nua ar fáil fós san fhormáid mobi a úsáideann Kindle/Amazon tá sé ar fáil mar epub.

Agus dála an fhir déirce sa scéal Titim isteach san Anois le Ernst Bloch is féidir a bheith sásta má thiteann aon bhraon beag ar bith den ádh anuas ort.

"D'fhéach an raibí air. “Ar ndóigh, caithfidh mé a rá,” a labhair an raibí go mall, “caithfidh mé a rá gur duine aisteach thú. Cad chuige ar mian leat gach rud a fháil má chailleann tú gach rud arís? Cad a bheadh fágtha agat as do shaibhreas agus do ghalántacht?” − “A raibí,” arsa an fear déirce agus shuigh sé síos arís, “ach bheadh rud éigin agam, léine.” − Ansin dhein na Giúdaigh gáire agus chroith siad a gceann agus bhronn siad an léine ar an rí, le píosa grinn bhí an gheit múchta."

Sa Ghiúdais tugtar "mazel tov" ar an mbraon beag áidh seo. Agus, dar ndóigh, i gcaitheamh saoil, bíonn, luath nó mall, mazel tov de dhíth ar gach neach beo.

tá leabhar nua seolta agam...

Táim tar éis leabhar úr a fhoilsiú mar ríomhleabhar ar Smashwords. Roghnaigh mé dhá cheann déag de ghearrscéalta as bailúchán a chuir an criticeoir clúiteach Marcel Reich-Ranicki (nach maireann) i dtoil a chéile de na gearrscéalta is fearr, de réir a bharúla, sa teanga Ghearmánach - an teideal "AUSGEWÄHLT / DEN SCOTH" dá bharr - agus d'aistrigh mé go Gaeilge iad.

Faoi láthair tá sé le fáil mar epub faoin nasc seo: https://www.smashwords.com/books/view/489586.


Seo liosta na scéalta agus an réamhrá:

Ióna, mar shampla / Uwe Johnson
Przemyśl / Christoph Ransmayr
Tús an tSéasúir / Elisabeth Langgässer
Titim isteach san Anois / Ernst Bloch
Féinphortráid mar Choirscéal / Martin Walser
An t-Arán / Wolfgang Borchert
Scéal Gnáthlaethúil Sráide i mBeirlín / Günter Kunert
An Fear leis an gCuimhne / Peter Bichsel
Rendez-vous sa Veinéis / Gabriele Wohmann
An Staonadh / Siegfried Lenz
Curiarracht Airde na hEitilte / Lion Feuchtwanger
Clúmhilleadh / Elias Canetti


"RÉAMHRÁ

Tháinig borradh faoin ngearrscéal sa Ghearmáin mar fhoirm liteartha go díreach i ndiaidh an Dara Chogaidh Dhomhanda. Ba é go comhfhiosach a tugadh droim láimhe don stíl liteartha áibhéalach idé-eolaíoch a bhí i réim sa Tríú Ríocht. Tar éis Kahlschlag (lomscrios) an chogaidh bhí an Stunde Null (uair an nialais) ann, agus an smionagar. Tús as an úire a bhí ag teastáil, dar le leithéidí Gruppe 47 mar shampla, agus ba i dtéacsanna gearra de sheánra an ghearrscéil gona stíl simplí réalaíoch a aimsíodh an meán feiliúnach leis an tionscnamh a chur i gcrích.

Is solaoid den Trümmerliteratur (litríocht na bhfothrach agus an smionagair) agus den nádúrachas, leis, an gearrscéal An t-Arán le Wolfgang Borchert. Cruthaíonn an ganntanas bia sa ré iarchogaidh, agus luachmhaireacht an aráin dá réir, an comhthéacs. Agus is faoi bhrú an ghanntanais a nochtann an coimhthíos. Eipeafáine Sheoigeach, b'fhéidir, a airíonn an bhean faoin lampa ag an deireadh.

Tá an réalachas draíochta ag baint le ball lárnach de Scéal Gnáthlaethúil faoi Shráid i mBeirlín le Günter Kunert. Is scéal é faoi Ghiúdach a theitheann as Béirlín agus a fhilleann ar fhothraigh agus smionagar na cathrach arís tar éis an chogaidh.

Fís mhór an abhcóide mhúinte, Herrman Liebermann, sa ghearrscéal Przemyśl le Christoph Ransmayr is ea go mbunófaí útóipe ilnáisiúnta tar éis thurnamh Impireacht na hOstaire agus na hUngáire.

Is i ré na Tríú Ríochta atá an scéal Tús an tSéasúir le Elisabeth Langgässer suite, a bhfuil dúlra agus áilleacht na sléibhte mar chúlra dó.

An é d'fhonn atéamh a dhéanamh ar sheanchaidreamh a bhuaileann beirt le chéile arís in áit mar an Veinéis tar éis dóibh a bheith scartha óna chéile leis na cianta? Sa ghearrscéal Rendezvous sa Veinéis le Gabriele Wohmann cheapfá gur mó ag an bhfear a shotal féin ná rud ar bith eile. Ach b'fhéidir nach aon dóithín an bhean sa deireadh.

Sa scéal fáthchiallach An Fear leis an gCuimhne le Peter Bichsel ba mhaith leis an laoch rud a bheith ar eolas aige nach bhfuil ar eolas ag duine ar bith eile.

Braitheann féinmheas an choirpigh sa scéal Féinphortráid mar Choirscéal le Martin Walser ar an mbleachtaire agus ar an díograis lena dtéann sé sa tóir air. Is cineál eochairscéil atá i gceist anseo a cumadh faoi anáil na coimhlinte idir an scríbhneoir Walser agus an criticeoir Reich-Ranicki san fhíorshaol, agus is amhlaidh gur mhinic go leor a bhíodh nimh san fheoil dá chéile acu.

Ba cheist í a bhí tráthúil san fhichiú céad: nuair a théann intleachtóir i seirbhís shealbhóir na cumhachta, cad a tharlaíonn dó nuair a athraíonn sealbhóir na cumhachta sin a chúrsa? Seans gurbh fhearr dó athleagan den scéal ón mBíobla, Ióna, mar Shampla, le Uwe Johnson a bheith léite aige roimh ré. Más faoi anáil an Bhíobla a gineadh an bunleagan den ghearrscéal, is faoi anáil “An Bíobla Nua” a aistríodh é.

Is as cultúr beoga an oirGhiúdachais (is cineál canúna den Ghearmáinis an Ghiúdais), ar deineadh scrios iomlán air le linn na Triú Ríochta, an scéal Titim isteach san Anois le Ernst Bloch. Ba iad saintréithe na scéalaíochta sa traidisiún Hasadach ná an ghontacht nathach, an paradacsa, an cor grod gan choinne agus féiniúlacht cheilte an duine.

Cuireann an gearrscéal An Staonadh le Siegfried Lenz an nath i gcuimhne, Banalität den Bösen (comóntacht an oilc), a chum Hannah Arendt chun an neamhréiteach idir an t-olc mór ar an taobh amháin agus na mílte duine beag-le-rá gona gníomhartha suaracha ar an taobh eile a chruthaíonn an t-olc sin.

An mbainfidh an t-eitleoir cróga an churiarracht amach a shonraítear sa teideal Curiarracht Airde na hEitilte le Lion Feuchtwanger agus an fiú an íobairt é?

Dhein Elias Canetti aistear go Marrakech sa bhliain 1968 agus tháinig sé ar ais le Clúmhilleadh, scéal as saol na nEorpach i gcathair iar-chóilíneach a bhí fós faoi scáth ré an choilíneachais, nuair nach mbíodh an dara rogha ag na dúchasaigh seachas na drochchoilínigh agus na dea-choilínigh."

Gaeilge le cloisteáil ar “Polizeiruf 110”?

Bhioraigh mé mo chluasa tráthnóna inné nuair a tháinig an méid seo a leanas ar an teilifís:

"Jetzt zu!“ (Ar aghaidh libh!)

" an-diugh... beannachd leat..."

"Was ist das für eine Sprache, ist es Irisch?“ (Cén teanga í sin, an Gaeilge í?)

"Ich würde es für Gälisch halten.“ (Déarfainn gur Gàidhlig í.)

(Tá canúint láidir Bhavárach ar an té a deir “Jetzt zua!”.)

Is sraith teilifíse Polizeiruf 110 a thagann as Oirthear na Gearmáine agus tá sí ar cheann de líon beag de na cláir teilifíse ón sean-oirthear a tháinig slán as athaontú na Gearmáine.

Ní raibh mé in ann ach “an-diugh“ agus "beannachd leat“ a thabhairt liom.

Íoróin mhín atá i gceist mar ní móide gur saineolaithe ar na teangacha Ceilteacha an bheirt!

Dála an scéil, Matthias Brandt is ainm don aisteoir a deir, "Ich würde es für Gälisch halten.“ An mac is óige le Willi Brandt é.

Ní raibh na léirmheasanna sna meáin ar maidin go ró-mhaith, áfach.

an reifreann: todhchaí nua do Shasana, don Albain agus do mhórthír na hÉireann?

 

praghasanna faoi reith?

Is í an cheist a chuir mé sa bhlagmhír dheireannach ná: Ach, a thiarcais, cad a scríobhtar faoina praghasanna?

Is ag tagairt don fhrógra thuas a bhí mé. Agus mé ag tras-scríobh an fhógra bhí deacrachtaí agam leis an aidiacht a thagann roimh "Preise" mar tá píosa beag den phaipéar in easnamh a raibh na litreacha i lár an fhocail clóscríofa air.

Rith sé liom go bhféadfadh duine ar an gcéad sracfhéachaint "Geile Preise" a léamh.

Séard is brí do "geil" i mbéarlagair an lae inniu ná "iontach" agus úsáidtear go minic san fhógraíocht é.

Nuair a tháinig ann don fhocal sa teanga ar dtús na céadta ó shin, bá é mar aidiacht a d'úsáidtí é i gcás plandaí a bhí tar éís fás go ró-ard agus go ró-dhíreach. Déanann plandaí a leithéid nuair a bhíonn siad curtha in áit nach dtiteann a dhóthain solais orthu agus is drochrud má fhásann siad ar an dóigh seo.

Níorbh fhada gur eascair an dara brí as sin (mura miste libh má deirim mar sin é). Agus is dócha nár dheacair baint ghnéasach a shamhlú le céadbhrí an fhocail, agus is é sin go díreach (mo leithscéal arís) an rud a tharla.

Mar sin, sarar tháinig ann don tríu brí den fhocal, ba é a chiallaigh "geil" ná "fonn mór caidrimh chollaí a bheith ar dhuine". Agus ar dhóigh éigin, is í sin go fóill an bhrí is bríomhaire dó agus, ar dhóigh éigin, bíonn sí í gconaí fite fuaite go greannmhar sa leagan nua den fhocal...

Ach sara ndéanaimid dearmad de, fillimid ar ais go foinse na "míthuisceana". Bhíos ag féachaint air le fada sara rith sé liom gur "C" in ionad "G" a bhí sa chéad litir. Hmmmm...

Iúraícea!

"Civile" a bhí i gceist! "Civile Preise" nó "praghasanna réasúnta".

Dala an scéil, is mar "zivile" a scríobhfaí sa la inniu é.

píosa seandálaíochta: eisiach do lucht na gaeilge!

Sara gcuirtear páipear balla suas sa lá inniu is iondúil cóta séalaithe a chur ar an mballa ar dtús chun ionsúiteacht an phlástair a laghdú. Sara raibh ann do shéaltáin agus a leithéid is ea a dhéantaí ná brat dramhpháipéir a chur ar an mballa faoin bpáipéar balla chun an toradh céanna a bhaint amach, agus chun go mbeadh dromchla mín réidh faoin bpáipéar balla luachmhar. B'é an rud a bhí sa dramhpháipéar don chuid ba mhó ná sean-nuachtáin.

 

Tháinig mé ar bhlúiríní nuachtáin arís le deanaí a bhí i mo sheilbh le roinnt blianta anuas agus a baineadh de bhallaí tí a tógadh sa bhliain 1895. Bhí an teach mór galánta seo ar líon beag na bhfoirgneamh a tháinig slán ó aerbhuamáil na bliana 1944

 Stuttgart, 1944

Is as eagráin den Frankfurter Zeitung a foilsíodh sa bhliain 1898 do na blúiríní. Ba nuachtán an Frankfurter Zeitung a raibh traidisiún liobrálach aige. Toirmisceadh é i 1943 i tar eis gur foilsíodh alt nár thaitin le Hitler. Bhí an foilsitheoir Giúdach agus na hiriseoirí Giúdacha curtha chun bóthair ag na Naitsithe cheana féin.

Mar a fheictear, is as leathanach na bhfógraí atá an blúirín thuas. Féachaigí ar roinnt de na fógraí:

Israelitisches

Mädchen - Pensionat

von Geschw Polak

Bonn am Rhein

Koblenzer Str. 56.

Das SommerSemester beginnt

am 25. April - Prospecte

auf Verlangen       52478

Is fógra ó scoil chónaithe do chailíní Giúdacha an chéad cheann. An seimeastar samhraidh ag tosú ar an 25ú Aibreáin. Na bróisiúir ar éileamh. (Sa lá inniu is mar "Prospekt" a litrítear é.) Ní gá a rá nach uimhir ghutháin 52478!

M. Hillebrand'sche

Mädchen Erziehungs-

Anstalt    Neuenheim

(Taunus)

Fächer der höheren Töchterschule

Sorgfält. häusl. Erzieh., gründl.

Unterricht nach individalisierend.

Methode. Ausgezeichn. klimat. Lage

Aufmerks. Gesundheitspflege. Beste

Referenzen. Wegen Prospecten u.

näh. Auskunft wende man sich an 

die Vorsteherin.       71688

Is as scoil chónaithe eile an dara fógra, mar atá scoil do chailíní as teaghlaigh mhór-le-rá. Cuirtear oideachas baile críochnúil agus cúram aireach sláinte ar fáil do na cailíní ámharacha seo.

HOTEL VOSS

ältestes Hotel am Platze

FeineKücheReineWeine

Geile Preise

Más mian leat oíche nó dhó a chaitheamh san óstán is sine san áit, beidh bia den togha agat, agus "fíonta íona" go fiú.

Ach, a thiarcais, cad a scríobhtar faoina praghasanna?

(Gheobhaidh an chéad duine leis an bhfreagra ceart ríomhleabhar mar dhuais.)

tá leathlámh ag an nGearmáin ar Chorn an Domhain...

Dar liom, níl fágtha sa chomórtas ach dhá fhoireann a bhfuil ar a gcumas foireann na Gearmáine a stopadh: an Bhrasaíl agus an Airgintín.

Measaim, áfach, go bhfuil bearna ró-mhór ó thaobh an chaighdeáin de idir an Airgintín agus an Ghearmáin faoi láthaír. Mar sin, níl fágtha i ndáiríre ach foireann na Brasaíle.

Is oth liom a rá ach i gcead don Bheilg agus do Chósta Ríce níl seans dá laghad an an bpéire sin.

"Agus cad faoin Ollainn?" a chloisim sibh ag rá.

Bhuel, chonacamar an cluiche idir an Fhrainc agus an Ghearmáin agus is amhlaidh go mbíonn an bhunfhadhb chéanna ag na Dúitsigh agus mar a bhíonn ag na Francaigh: dá fheabhas iad sa chomórtas roimh ré, an túisce a fheiceann siad na Gearmánaigh rompu ar an bpáirc sleamhnaíonn an misneach uathu agus is gearr go mbíonn an chuma ar an scéal gur fearr dóibh gan an fathach a ghríosadh.

Is cosúil gurb é an sotal i gcás na Brasaíle agus na hAirgintíne a chosnaíonn ar an eagla iad. D'fhéadfá a rá, b'fhéidir, gurb ann don sotal fiúntach ar uairibh. 

Bhí comhghleacaí Dúitseach liom an-shásta tar éis an chluiche i gcoinne Mheicsiceo toisc gur chruthaigh a fhoireann go raibh cumas troda inti agus go raibh na himreoirí faoi réir chun snámh in aghaidh an easa - murab ionann agus fadó.

"Má éiríonn leo gan na magairlí a fhágáil sa seomra feistis agus iad ag imirt i gcoinne na Gearmáine... bhuel, cá bhfios?"

Lugano...(VI)

Lago di Lugano

Is í Lugano an chathair is mó (60,000) sa Ticino agus tá sí suite ar loch a bhfuil an t-ainm céanna air.

Lugano

Tá ceantar coisithe sách mór ann le siopa ilrannach nó dhó.

Lugano

Tá go leor sráideanna cúnga ann le scáil a thabhairt don choisí bocht ar laethanta brothallacha.

Lugano

Agus tá bainc do na coisithe anseo freisin. Chun na fírinne a rá, ní foláir don choisí atá ina chónaí i Lugano go buan cuntas breá a bheith aige i bhfoirgneamh dá leithéid seo más mian leis gan a bheith ina choisí bocht san áit seo!

milano...(V)

Cruinneachán gloine, Galleria Vittorio Emanuele II

Ní féidir taisteal go Milano gan dul isteach sa Galleria Vittorio Emanuele II.

Galleria Vittorio Emanuele II, Milano

Samhlaítear dom gur siopadóireacht fuinneoige is mó a dhéanann an gnáthdhuine anseo. Mura bhfuil an Pota Óir sa Chrannchur Náisiúnta buaite aige.

Galleria Vittorio Emanuele II, Milano 

Chonacthas dom gur féidir go raibh na sráideanna leis na foirgnimh ann cheana féin agus gur cuireadh díon gloine orthu agus áirse ursanach mar bhealach galánta isteach ach ní mar sin a bhí sé. Is ea gur dhear agus gur thóg an t-ailtire Giuseppe Mengoni ab ovo í sa dara leath den 19ú haois.

milano... (IV)

Duomo di Milano (Ardeaglais Milano)

Ní raibh ach 115 km le cur dínn ón áit ina rabhamar ag baint fúinn gur shroicheamar Milano ar an gCéadaoin.

Leid don taistealaí: ag taisteal duit aduaidh i gcarr is fearr duit an carrchlós i Lampugnano a úsáid agus dul uaidh sin isteach go lár na cathrach sa mheitreo. Ní chosnaíonn an turas isteach ach € 1,50 an duine (ticéad lae, € 4,50). Agus nuair a d'fhilleamar arís sa tráthnóna ní raibh ach € 1,50 le híoc as an gcarr a bheith breis agus seacht n-uaire a chloig sa charrchlós.

Piazza del Duomo (Iarracht ar lánléargas!)

Tá an chearnóg i Milano agus na sráideanna thart timpeall uirthi ar ceann de na sean-láir cathrach is galánta agus is dílse ó thaobh an chaomhantais de dá bhfaca mé go dtí seo.

 Milano

Milano

La Scala

Sa chaifé i nGallerie d'Italia ar Piazza Scala d'ólamar an t-espresso (ar €1,50 an cupáinín) is fearr dár ól mé le fada. Ní rabhamar sa dánlann féin, áfach.

Triptic de Camerino (1482, Carlo Crivelli)

Ina ionad sin thugamar cuairt ar an bPinacoteca di Brera. Sa triptic thuas tá na heochracha sa phictiúr ar chlé ar crochadh den pictiúr.

Sean-phictiúir don chuid is mó atá sa Pinacoteca di Brera ach tá bailiúchán suntasach den Nua-Ealaín ann freisin, ina measc saothair le Giorgio Morandi a raibh an t-ábhar neamhbheo, nó natura morta, mar shain-ábhar aige. Má tá "Falling Man" le Don DeLillo léite agat, b'fhéidir gur cuimhin leat go raibh dhá phictiúr le Morandi ar crochadh san arasán ag ceann de na príomhcharachtair.

madonna del sasso / maighdean na carraige...(III)

Santuario della Madonna del Sasso

Ní Cnoc Mhuire ach Madonna del Sasso a thugtar ar an láthair seo atá suite os cionn Locarno. Ní i Locarno féin atá sí lonnaithe ach sa bhaile beag Orselina.

Stáisiún an iarnróid cháblaigh

Is leis an iarnród cáblach Funicolare Locarno-Madonna del Sasso a chuamar aníos. (Mar is chuí do thurasóirí!)

Hic apparuit 1480

De réir an traidisúin bhí taispeánadh den Mhaighdean Mhuire anseo sa bhliain 1480. Tógadh an chéad séipéal anseo sa bhlain 1485. Is láthair oilithreachta an eaglais ó shin i leith.

Madonna del Sasso

D'fhaisean na hAthbheochana Nua atá aghaidh na heaglaise sa lá inniu.

 Madonna del Sasso

D'fhaisean na hAthbheochana atá an taobh istigh, cé go bhfuil ornáideachas barócach le feiceáil anseo is ansiúd.

Madonna del Sasso

Téann bealach rite aníos (le Turas na Croise) más mian leat an eaglais a shroicheadh de chois.

turas beag ar an loch mór...(II)

Radharc ar na sléibhte faoi chaipín sneachta

Cuirtear seirbhísí báid ar fáil ar an loch a chlúdaíonn beagnach gach áit ó Locarno ó thuaidh go hArona san Iodáil ó dheas.

Ascona

Dheineamar turas beag ar an triú lá ó Magadino anonn go dtí Ascona. Bhí scríofa i dtreoirleabhar taistil amháin go raibh an phromanáid is áille in Ascona.

An phromanáid in Ascona

Ba fhíor an méid sin agus tá an baile trí chéile go han-deas chomh maith.

 Ascona

 Ascona

Ascona

B'fhéidir go rabhamar den tuairim faoi dheireadh, áfach, go raibh Ascona beagáinín "ró-dheas", le snas an tsaibhris i ngach áit ach gan rian den ghnáthshaol le feiceáil.

ar saoire sa Ticino...(I)

Locarno, Lago Maggiore

Chaith an teaghlach an tseachtain seo caite ar saoire san Eilvéis. Bhí arasán ar cíos againn ar bhruach Lago Maggiore, ar ceann de na lochanna é atá suite idir deisceart na nAlp agus tuaisceart na hIodáile.

Radharc ar Ascona

Tá an chuid is mó den loch san Iodáil, an chuid ó thuaidh de ag gobadh isteach san Eilvéis. Is é Locarno an baile is mó ar an taobh Eilvéiseach.

Locarno

Is féidir a rá gur áille gach áit ná gach áit eile. Tá promanáid bhreá fhada feadh bhruach an locha i Locarno agus, idir bhialanna agus chaiféanna, tá go leor deiseanna ann chun do scíth a ligean, rud éigin a ithe agus a ól agus taitneamh a bhaint as an radharc breá os do chomhair.

cad é an ghaeilge ar "ag binge-watcháil"?..

Ní dócha gur uaimse a fuair sí an leid ach ar na mallaibh scríobh Mary Kenny sa Sindo go raibh Breaking Bad chomh tábhachtach le Macbeth agus Othello. Ó thaobh na drámaíochta de, an dtuigeann sibh?

Julius Caesar is ea a bhí agam féin don Mheánteist agus King Lear don Ardteist. Thaitin Julian Caesar ní ba mhó liom ná an ceann eile mar bhí plota cineál suimiúil ag baint leis. Is é atá sa dráma King Lear ná scéal fadálach áiféiseach, deimhniú (agus athdheimhniú) ar an seanfhocal a deir nach amadán go sean-amadán. Tá bua na gontachta ag an seanfhocal, áfach.

Agus i ndiaidh gach ní: nach ag déanamh éagóra ar shaothar ealaíne atáthar nuair a shraontar amach as a ghnáthóg dhúchasach é agus isteach sa seomra scoile chun mí-úsaid a bhaint as mar ábhar ciaptha do dhaltaí scoile arbh fhearr leo a bheith ag féachaint ar Na Sopráin? Mar atáim féin i mbun tabhairt faoi le dhá mhí anuas...

Níor lú liom an sioc ná sraitheanna teilifíse gur chuir comhghleacaí oibre liom ina luí orm deireadh na bliana seo caite a fheabhas is a bhí Breaking Bad agus cé chomh éagsúil lena leithéidí Dallas agus Desperate Doctors. Agus anois tá na 62 eipeasóid uile feicthe agam chomh maith leis an gcéad séasúr de Homeland agus House of Cards araon, gan trácht ar Love/Hate. Gach ceann acu ar DVD, gan srian, gan teorainn...

Faoi láthair tá 67 de na 86 eipeasóid den tsraith The Sopranos feicthe agam...

Cuirigí i gcás go gcuirfinn glao gutháin uair éigin ar an Betty Ford Clinic, mar shampla, chun a fháil amach an bhfuilim ag dul thar fóir ar fad leis an ngnás nua, mar shampla, agus cuirigí i gcás nach bhfuil ach Gaeilge ag an bhfáilteoir, conas mar a déarfainn "ag binge-watcháil" as Gaeilge sa chás sin?

caillte san aistriúchán...

Chonaic mé an scannán The Great Gatsby - an leagan dubáilte - sa phictiúrlann anuraidh agus cé gur thaitin sé le m'iníon, a bhí in éineacht liom, caithfidh mé a admháil gurbh ar éigean a chuaigh sé i bhfeidhm ormsa ar chaoi ar bith. Dá mhéid an taibhseacht a bhí ar taispeáint d'fhan an scéal ar an dromchla agus níor éirigh leis an scannán na mothúcháin a mhúscailt a mbeifeá ag súil leo agus an t-úrscéal cáiliúil le Scott Fitzgerald mar bhunleagan dó. (A bhuí leis an dorchadas sa phictiúrlann, ní bhíonn sé ró-dheacair an leadrán a bhrú fút ar mhaithe leis an gcuideachta.)

Ach thaitin sé chomh mór sin, de réir dealraimh, le m'iníon gur thug sí an DVD dá deirfiúr mar bhronntanas Cásca (nós Gearmánach). Bhí an scannán ar siúl acu ansin as Béarla agus cé nach raibh fúm féachaint air in athuair thosnaigh mé, de réir a chéile, ag tabhairt faoi ndeara gur chruth eile ar fad a bhí ar an scannán nuair a bhí fíorghlórtha na n-aisteoirí le cloisteáil.

Mar shampla, ní fhéadfadh an lucht féachana an teannas aicmeach ("old sport" agus a leithéid) a thabhairt leo i gceart as caint na gcarachtar sa leagan dubáilte.

Bhí anam sa scannán tar éis an tsaoil.

Ach chuir sin ag smaoineamh mé mar gheall ar an méid a thuigimid agus nach dtuigimid nuair a léimid leithéidí Chekhov, Solzhenitsyn srl. (Go deimhin féin, is ar éigean a thuigimid fiú loighic inmheánach an fhir a sholáthair an reacaireacht don leabhar An tOileánach.)

Is mó a chailltear san aistriúchán ná mar a cheaptar.

(Nó mar atáthar toilteanach é a admháil?)

ar cuairt sa staid...

Bundesliga? Is rás aon chapaill é (Bayern München an capall) ag barr an tsraithchomórtais don dara bliain as a chéile ach tá sé corraitheach go leor ag bun an tábla sraithe...

Bhí VfB Stuttgart tar éis sleamhnú isteach sa zón íslithe. Ocht gcluiche as a chéile a bhí caillte acu agus an traenálaí leis. Ach tá traenálaí úr ar bord anois, Huub Stevens, duine a bhfuil clú agus cáil ar an Mór Roinn air. Bhí cluiche baile acu inné i gcoinne an Hamburger SV, foireann thraidisiúnta eile i mbaol a híslithe.

Bhuail an smaoineamh mé go bhféadfainn cuairt a thabhairt ar an staid. Ní raibh mé san áit sin le fada...

Áit, go fiú, ina bhféadfaí beagáinín Béarla a fhoghlaim... der biggste Fan?

Bhí dhá shuíochán againn (bhí an iníon is óige liom in éineacht liom) in aice an bhloic leis na leantóirí is dílse ó Hamburg. Is amhlaidh gurbh i gcineál caighin a bhí siad. An mbíonn gá lena leithéid..?

 

I Learpholl tugtar The Kop air, i Stuttgart Die Cannstatter Kurve.  

Agus tugtar Durchhalteparole ar a leithéid seo: "Kampf bis zum Schluss". ("Troid go bun an angair")

Cuirimis le chéile! Zusammenhalten!

("Sluaghairm don seasamh deireanach" an t-aistriúchán do Durchhalteparole a ritheann liom )

 

An Hamburger SV san ifreann? Is é an HSV an t-aon chumann sacair sa Bhundesliga ó bunaíodh an Bundesliga nach raibh riamh thíos i Roinn a Dó (mar atá an t-ifreann).

Bhí radharc breá againn ar an gcluiche. (€100 a chosain an dá shuíochán; is cuimhin liom anois an fáth nach dtagaim go dtí an áit seo chomh minic sin feasta...) Dála an scéil, is é sin an cúl ar chuir Ray Houghton an liathróid isteach ann. Tá athruithe móra déanta ar an staid ó shin agus tá an raon reatha (an cuimhin libh Sonia O'Sullivan i 1993?) imithe as.

 

Ní raibh an chéad leath thar moladh beirte... ach bhí cúl báire de chuid VfB Stuttgart ar tinneall.

 

Aicsean!

 An cuimhin libh an comórtas "Spot the Ball"?

 Mar a dúirt mé, ní raibh an chéad leath thar moladh beirte...

Fuair imreoir Hamburgach an dara cárta buí agus an cárta dearg leis. Cuireadh radadh mugaí plaisteacha beorach linn; ní raibh na leaids sa chaighean in aice linn ró-shásta gur cuireadh den pháirc imreoir dá gcuid. (Bhí gá leis an gcaighean...)

...ach ba é an eangach Hamburgach ar chuir "urchar an lae" bolg inti go luath ina dhiaidh sin. Ní raibh an ceamara faoi réir agam. (Focal an lae: Dá líonmhaire na grianghraif, ealaíonn an ceann is tábhachtaí idir cleith agus ursain.)

Bhí an Cannstatter Kurve go breá sásta leis an toradh.

Agus an zón íslithe fágtha ag VfB Stuttgart...

...agus léaró solais ag bun na spéire.